Ruiny zamku w Ogrodzieńcu robią wrażenie. Usytuowany monumentalnie na górze Zamkowej imponuje rozmachem. Zmierzając w jego kierunku jarmarcznym folwarkiem podziwiamy jego potęgę. Ciekawe jak prezentowałby się dziś gdyby nie ciągłe najazdy, zapoczątkowane w XVI w. przez nierozgarniętych Szwedów. Twierdza nie miała też szczęścia do późniejszych właścicieli, którzy niezbyt przykładali się do jego odbudowy. Dzisiejsze mury są jednak na tyle warte zobaczenia, że zaliczony w poczet turystycznego Szklaku Orlich Gniazd przyciąga turystów, a co za tym idzie wokół zamku stworzono targowy park rozrywki.
Po dotarciu z Grodu Królewskiego na górze Birów do parkingu przy biwaku ruszamy pod ruiny zamku Ogrodzieniec. Polegamy na lokalnych kierunkowskazach i dosyć szybko docieramy do miejsca gdzie należy pozostawić pojazd. Chętnych użyczenia placu parkingowego nie brakuje. 10 zł za całodzienne postój jest sprawą postawioną uczciwie. Przynajmniej wobec gości przyjezdnych. Zostawiamy więc samochód i ruszamy pieszo do celu.
Baszta Bramna i kuchnia bez komina
Mieszkańcy Podzamcza mają swoją perełkę na Szlaku Orlich Gniazd i wykorzystują ten fakt jak mogą. Nim okażemy bilety do kontroli przed wejściem na przedzamcze, trzeba przejść obok straganów oferujących wszystko co najmłodsze pociechy pragną i muszą mieć. Oprócz targowych bud, na drugim planie mamy dodatkowe atrakcje: dom strachu, park miniatur, ogród doświadczalny, karuzele, czy tor saneczkowy. Siłą rzeczy zatrzymamy się tam później. W pierwszej kolejności zależy nam na przekroczeniu mostu by wejść na plac zamku właściwego.
Mostem nad suchą fosą przechodzimy pod pięciokondygnacyjną wieżą z XVI w. wbudowaną w otaczające skały. Nad bramą dostrzec można tarcze herbowe trzymane przez lwy. Nad sienią przejazdową znajdują się pomieszczenia schowka oraz strzelnicy. Z placu zamkowego przechodzimy do kuchnia kurna bez komina. Zachowany relikt pieca, z którego dym uchodził na zewnątrz przez półkolisty otwór w murze pod szczytem, niezachowanego do dni dzisiejszych, sklepienia kolebkowego. Do położonych poniżej piwnic dostawano się przez otwór znajdujący się w podłodze kuchni. Służył on m.in. do wyciągania beczek. Do pomieszczeń kuchni przylegała izba kuchcika. Od XIV wieku wodę dostarczała wykuta w skale studnia, której głębokość sięgała 100 m.
Zamek wysoki
Najstarsza część zamku wybudowana została za czasów Włodków w XIV w. W przypadku zagrożenia miejsce to stanowiło ostatni punkt obronny. Do dzisiejszych dni zachowały się łuk kolebkowego sklepienia oraz połączone z sobą izby. Przypuszcza się, że nad nimi mogły znajdować się jeszcze dwie kondygnacje. Wejście do zamku prowadziło od Dziedzińca Pańskiego.
W kolejnej części zamku przechodzimy obok prywatnych izb właściciela zamku. Bezpośrednio przy izby sypialnianej dostępne było sekretne miejsce powszechnie zwane toaletą. Obok obszernej sypialni znajdowała się biblioteka. Zamieszkujący Zamek Ogrodzieniec Bonerowie uwielbiali książki co przekładało się na bogato wyposażoną bibliotekę. Małe okna pomieszczenia świadczyć mogą o potrzebie chronienia zbiorów przez promieniami słonecznymi. Książki czytano najczęściej przy blasku świec.
Dalej wracamy do części jadalnej. Znajdująca się na poziomie izb reprezentacyjnych sala jadalna zwana była Kredencarską. Nazwa ta wzięła się od kredensu znajdującego się w sąsiadującej baszcie, system cyrkulacji powietrza utrzymywał niską temperaturę. Wystrojem sala przypominała komnaty na krakowskim Wawelu. W trakcie potopu szwedzkiego zniszczono okazałą barokową salę marmurową.
Kurza stopa, Ptasznik i Bastion Beluard
Zrekonstruowanymi krętymi schodami można zwiedzić usytuowaną na zboczu kurzą stopę, której zadaniem było wzmocnienie obronności zamku. W górnej cześći znajdowały się izby i kaplica, zaś poniżej strzelnice. Dalej wychodzimy na Ptasznik czyli Dziedziniec Gospodarczy. Znajdujące się na murach drewniane pomosty umożliwiały obsadzenie stanowisk ogniowych. W czasach spokojnych ułatwiały komunikacje pomiędzy poszczególnymi częściami zamku.
O wyjątkowości zamku Ogrodzieniec w Podzamczu świadczy unikatowa konstrukcja beluardu usytuowanego od południowo wschodniej strony. Ułatwiał on ostrzał drogi prowadzącej do bramy głównej zamku. W trakcie szwedzkiego najazdu w XVII w. poważnie uszkodzono salę marmurową usytuowaną nad beluardem.
Na drugiej kondygnacji baszty Skazańców znajdowała się ciemna cela więzienna. Więźnia osadzano przez opuszczenie go z wyższej kondygnacji przez otwór w stropie. Baszta, zwana także Południową powstała w XIV w. stanowiąc element gotyckiej części Zamku Władków. Najstarszą częścią, oprócz Zamku Wysokiego stanowiła część Skarbca i Prochowni. Pamiętająca jeszcze czasy średniowieczne była często modyfikowana i rozbudowana. Jej korzenie zaś osadzone zostały w skałach.
Podpłomyki Ochmistrzyni
Przemierzając ruiny zamku Ogrodzieniec, możemy na chwilę zatrzymać się i wzmocnić się podpłomykami. Wypiekane ciasto, dziś kojarzące się z wszech miar popularną pizzą z dodatkami. Aby poczuć jeszcze mocniej klimat miejsca warto spróbować podpłomyka z czosnkiem niedźwiedzim. Ten nieco egzotyczny smak poskromicie bardziej przystępnym podpłomykiem z salami lub podstawowym z serem.
Otoczony murami dziedziniec zamku Ogrodzieniec daje poczucie jeszcze chwilowego odosobnienia, nim wyjdziemy przez bramę i przedzamczem wejdziemy w tłum oblegający ulicę. Warto jednak pozostawić uprzedzenie i odwiedzić ruiny zamku w Podzamczu. Przystosowany dla zwiedzających, z opisaną ścieżką, zapewni nam kolejną ciekawą lekcję historii oraz jeszcze ciekawsze widoki dostępne z wyższych kondygnacji murów.
Lokalizacja: Zamek Ogrodzieniec, Zamkowa, 42-440 Podzamcze
Zdjęcia: źródło własne, maj 2021
