Zamek Pieskowa Skała

2021-12-102022-07-14 Marek Brak komentarzy Szlak Orlich Gniazd, Zamek Pieskowa Skała

W sobotę pusty gród na górze Birów, a następnie spora frekwencja na zamku Ogrodzieniec. Podobnie w niedzielę, sami odwiedzamy zamek Pilcza, ale już zamek Pieskowa Skała to miejsce o wiele bardziej popularne. Kolejki zaczynają się już przy kasie, a w zasadzie jeszcze wcześniej gdy szukamy miejsca parkingowego pod wzgórzem.

Wchodzimy na dziedziniec, skąd co kwadrans przewodnik zabiera grupę przybyłych na zwiedzanie zamku. Rozglądamy się dookoła. Pieskowa Skała zaadoptowany został na muzeum, dostępna jest tu również restauracja oraz kawiarnia. Nie dziwi więc frekwencja. Tu nie przyjeżdża się dla klimatu ruin by przenieść się wyobraźnią do dawnych czasów. Wymuszona i narzucona zostaje współczesność pozbawiając mocno dziedzictwa historycznego tego miejsca.

700 lat od Peskenstein

Wzgórze było idealnym miejsce do ochrony drogi wiodącej tą okolicą ze Śląska do Krakowa. Henryk Brodaty, a następnie Kazimierz Wielki umacniali tą strażnicę, która urosła do rangi zamku. Pieskowa Skała była własnością królewską do końca XIV wieku, kiedy to przekazana została na własność rodowi Szafrańców za ich zasługi dla królewskiego dworu.

Pomimo, że z latami rodzina Szafrańców utraciła sporo na zaufaniu i prestiżu, koleje losów pozwalały rozbudowywać Pieskową twierdzę. Kiedy sprowadzono na Wawel budowniczych z Włoch, z ich fachu skorzystała także Pieskowa Skała. Stała się ona imponującą renesansową rezydencją z dziedzińcem i loggią widokową.

W XVII wieku zamek posiadał przestarzały jak na tamte czasy system obronny. Wówczas był on już własnością miecznika koronnego Jana Zebrzydowskiego. Zlecił on budowę nowych umocnień, zgodnych z wymogami ówczesnej sztuki wojennej. Niestety mimo tych fortyfikacji zamek nie był wstanie obronić się przed szwedzkim najazdem. W 1655 r. Pieskowa Skała została zdobyta przez wroga, ograbiona i doszczętnie zniszczona.

Od zupełnego zapomnienia zamek pieskoskalski uratował Jan Wielopolski, zarządzający królewskimi kopalniami soli w Wieliczce i Bochni. Majętny magnat traktował odremontowaną twierdzę za przystań w trakcie polowań. Dopiero w XVIII wieku na dobre osiadł tu jeden z jego potomków Hieronim. Po tragicznym w skutkach pożarze w 1718 roku przeprowadził on gruntowny remont i przebudowę. Zniknęła loggia widokowa, zmodyfikowane zamkowe wieże, wyrestaurowano wnętrza.

Rodzina Mieroszewskich i prof. Alfred Majewski

W 1842 zamek przeszedł na własność rodziny Mieroszewskich. Niestety w kolejnych latach pechowe koleje losu nie pozwoliły nadać piękna i kolorytu Pieskowej Skale. Kolejny pożar w 1850 roku, następnie ostrzał artyleryjski dokonany przez carską armię w trakcie Powstania Styczniowego. Zdobyty został kolejny raz zdewastowany i ograbiony. Pod koniec XIX wieku Mieroszewscy sprzedali będący w nie najlepszej kondycji zamek.

Pieskowa Skała stała się własnością warszawskiej inteligencji. Zamek wszedł w skład tzw. Królestwa Kongresowego. Przekształcony w pensjonat stał się popularnym miejscem wypoczynku dla Warszawiaków i mieszkańców zaboru rosyjskiego. Taką rolę pełnił do 1939 roku kiedy to w trakcie okupacji niemieckiej został zaadoptowany na sierociniec. Po wojnie, jak wiele tego typu zabytkowych miejsc przejęty został przez Ministerstwo Kultury i Sztuki.

Swój dzisiejszy byt i istnienie zamek pieskoskalski zawdzięcza profesorowi Alfredowi Majewskiemu, pod którego kierownictwem prowadzono prace architektoniczne i renowacyjne. Zrekonstruowano dziedziniec i przywrócono loggię widokową. Wyposażeniem wnętrz zajęły się Państwowe Zbiory Sztuki na Wawelu, których częścią stała się Pieskowa Skała. W XXI wieku za sprawą funduszy europejskich budowlę dostosowano do współczesnych standardów zabytkowych, efektem czego są coraz liczniejsze grupy turystów.

Maczuga Herkulesa w Pieskowej Skale

Chodząc po komnatach zamku odniosłem wrażenie, że brak w tym wszystkim spójności. Pojedyncze eksponaty mogą wzbudzić zainteresowanie, ale jako całość część muzealna to takie, by nie napisać brzydko, składowisko tego co nie zmieściło się na Wawelu. Czy w Pieskowej Skale jest choćby jeden eksponat cenniejszy do tego co zobaczyć można na krakowskim zamku? Jeżeli nastawiacie się na wizytę w muzeum to z pewnością wyniesiecie z tej wizyty więcej niż ktoś kto chciałby mocniej poczuć dawny klimat tego miejsca.

Z tarasu widokowego na zamku Pieskowa Skała nie trudno dostrzec jeszcze jedną atrakcję należącą do Ojcowskiego Parku Narodowego – słynna Maczuga Herkulesa. Po wyjściu za mury muzealnej twierdzy, ścieżką docieramy pod półkę skalną, na której wznosi się na prawie 25 metrów nietypowa formacja skalna.

Nawet blisko usytuowanemu zamek nie ma takiej siły wizerunkowej jak właśnie ta przypominająca maczugę skała, znak rozpoznawczy całej tutejszej okolicy. Jeszcze spacer dookoła skalnego fortepianu, na którym stoi zabytkowa Pieskowa Skała i dochodzimy do parkingu. Kolejnym celem jest pobliski Ojców i jego atrakcje.